منشور فعالیت حسابرسی داخلی
مصوب 23/11/1391 هیأت مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار
در اجرای ماده 10 دستورالعمل کنترل‌های داخلی برای ناشران پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران، منشور فعالیت حسابرسی داخلی شرکت نمونه (سهامی عام) در تاریخ 23/11/1391 به تصویب هیأت مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار رسید و از تاریخ تصویب، لازم‌الاجراست.
- فصل یک - مأموریت و دامنه عملیات:
- ماده یک:
ماموریت واحد حسابرسی داخلی، ارایه خدمات اطمینان‌دهی و مشاوره‌ای مستقل و بیطرفانه، به منظور ارزش‌افزایی و بهبود عملیات شرکت می‌باشد. حسابرسی داخلی با ایجاد رویکردی منظم و روشمند به شرکت کمک می‌کند که برای دستیابی به اهداف خود، اثربخشی فرآیندهای راهبری، مدیریت ریسک و کنترل را ارزیابی نموده و بهبود بخشد.
- ماده دو:
دامنه عملیات واحد حسابرسی داخلی باید به نحوی تعیین شود که شبکه فرآیندهای راهبری، مدیریت ریسک و کنترل که توسط مدیریت شرکت طراحی و ارایه شده است، در موارد زیر اطمینان فراهم آورد:
- بند یک:
ریسک‌ها به نحو مناسب شناسایی و مدیریت می‌شوند،
- بند دو:
در مواقع لزوم، تعامل با گروه‌های مختلف راهبری شرکت به نحو مناسب وجود دارد،
- بند سه:
اطلاعات مالی، مدیریتی و عملیاتی با اهمیت شرکت، درست، قابل اعتماد و به موقع می‌باشد،
- بند چهار:
فعالیت های کارکنان مطابق با خط مشی‌ها، استانداردها، رویه‌ها، قوانین و مقررات می‌باشد،
- بند پنج:
تحصیل منابع به صرفه می‌باشد، از منابع کارا و اثربخش استفاده می‌شود، و منابع به نحو مناسب حفاظت می‌شود،
- بند شش:
برنامه‌ها، طرح‌ها و اهداف شرکت قابل تحقق است،
- بند هفت:
کیفیت و بهبود مستمر در فرآیندهای کنترلی شرکت ترویج می‌شود،
- بند هشت:
موضوعات قانونی و حقوقی با اهمیت موثر بر شرکت، به نحو مناسب شناسایی می‌شود و مورد توجه قرار می‌گیرند.
- فصل دو - اختیارات:
- ماده سه:
هیأت مدیره در چارچوب مسئولیت‌های واحد حسابرسی داخلی، به آن اختیار می‌دهد که:
- بند یک:
امکان دسترسی نامحدود به کلیه اسناد و مدارک، دارایی‌ها، کارکنان و مشاهده فرآیندهای شرکت و شرکت‌های فرعی داشته باشد،
- بند دو:
به کمیته حسابرسی دسترسی داشته باشد،
- بند سه:
منابع مالی و انسانی مورد نیاز را جذب کرده و موضوعات، دامنه‌ی عملیات و روش‌های دستیابی به اهداف حسابرسی داخلی را تعیین و اجرا نماید،
- بند چهار:
خدمات خاص مورد نیاز برای ایفای مسئولیت‌ها و آموزش کارکنان حسابرسی خود را حسب نیاز از داخل یا خارج از شرکت کسب نماید،
- ماده چهار:
هیأت مدیره کلیه کارکنان را در قبال ارایه اسناد، مدارک و اطلاعات درست و به موقع در قبال حسابرسی داخلی موظف و پاسخگو میداند. همچنین هیأت مدیره، واحد حسابرسی داخلی را مسئول حفاظت از اسناد، مدارک، اطلاعات و اسرار شرکت و شرکت‌های فرعی که بنا به موقعیت کاری به آنها دسترسی پیدا می‌کند، میداند.
- ماده پنج:
مدیر حسابرسی داخلی و کارکنان واحد حسابرسی داخلی مجاز به انجام موارد زیر نیستند:
- بند یک:
انجام هرگونه وظایف اجرایی در شرکت و شرکت‌های فرعی،
- بند دو:
ایجاد و یا تصویب تراکنش‌های حسابداری خارج از واحد حسابرسی داخلی،
- بند سه:
هدایت فعالیتهای سایر کارکنان شرکت مگر تا میزانی که آنان برای کمک به تیم حسابرسی داخلی تخصیص داده شده اند،
- بند چهار:
حسابرسی فعالیت‌هایی را که خود قبلاً در آن مسئولیت اجرایی داشته‌اند،
- بند پنج:
انجام سایر اعمالی که استقلال و بی‌طرفی آنان را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
- فصل سه - مسئولیت ها:
- ماده شش:
اهم مسئولیت‌های واحد حسابرسی داخلی به شرح زیر است:
- بند یک:
تدوین برنامه انعطاف‌پذیر سالانه حسابرسی داخلی با استفاده از روش‌شناسی متناسبِ مبتنی بر ریسک، شامل هرگونه ریسک یا ملاحظات کنترلی مورد نظر مدیریت شرکت، و پیشنهاد آن به کمیته‌ی حسابرسی جهت بررسی (قبل از تصویب توسط هیأت مدیره)،
- تبصره یک:
برنامه سالانه حسابرسی داخلی با در نظر گرفتن اولویت‌ها حداقل باید شامل برنامه ارزیابی و بهبود "تحقق اهداف راهبردی شرکت"، اثربخشی "فرآیندهای نظام راهبری، مدیریت ریسک، کنترل‌های داخلی، حفاظت از دارایی‌ها، رعایت قوانین، مقررات و الزامات، و شاخص‌های بهره‌وری" و سلامت "اطلاعات مالی و غیرمالی با اهمیت و معاملات عمده شرکت" باشد.
- تبصره دو:
وظایف مدیر و کارکنان حسابرسی داخلی، نافی وظایف مدیران و کارکنان سایر بخش‌های سازمانی در قبال مواردی همچون اثربخشی نظام راهبری، مدیریت ریسک، کنترل‌های داخلی و رعایت قوانین و مقررات نمی‌باشد.
- بند دو:
اجرای برنامه سالانه مصوب هیأت مدیره شامل هرگونه وظایف و پروژههای مورد درخواست مدیریت شرکت و کمیته حسابرسی،
- بند سه:
بررسی و ارزیابی مستمر اثربخشی سیستم کنترل‌های داخلی، گزارش نتایج به کمیته حسابرسی و هیأت‌مدیره و پیگیری روش‌های بهبود سیستم کنترل‌های داخلی،
- بند چهار:
حفظ ترکیب نیروی انسانی دارای دانش، تجربه و مهارت کافی و مدارک رسمی حرفه‌ای متناسب طبق الزامات سازمان بورس و اوراق بهادار، برای اجرای مطلوب مفاد این منشور و تدوین و اجرای برنامه‌های آموزشی مناسب،
- تبصره:
اغلب با توجه به اهداف و مسئولیت‌های واحد حسابرسی داخلی، تیم حسابرسی داخلی در مجموع باید از دانش، تجربه و مهارت‌های متنوع (در حوزه‌های مختلفی مانند دانش مالی، فناوری اطلاعات، سیستم‌ها و همچنین دانش خاص عملیات اصلی شرکت) برخوردار باشد
- بند پنج:
استقرار برنامه ارزیابی کیفیت برای کسب اطمینان از عملکرد مناسب حسابرسی داخلی،
- بند شش:
انجام خدمات مشاوره‌ای علاوه بر خدمات اطمینان‌دهی حسابرسی داخلی برای کمک به مدیریت شرکت در دستیابی به اهداف شرکت،
- بند هفت:
ارزشیابی و ارزیابی ادغام یا تلفیق فعالیتها و ایجاد یا تغییر در خدمات، فرآیندها، عملیات و فرآیندهای کنترلی، متناسب با شرایط ایجاد، استقرار یا توسعه آنها،
- بند هشت:
ارایه گزارشهای دوره‌ای منظم (و در صورت نیاز گزارشهای موردی) در خصوص خلاصه نتایج حاصل از فعالیتهای واحد حسابرسی داخلی به کمیته حسابرسی و هیأت مدیره،
- تبصره یک:
حداقل موارد مندرج در گزارش باید شامل برنامه‌های محقق شده و میزان پیشرفت برنامه سالانه حسابرسی داخلی و محدودیت‌های احتمالی باشد. همچنین ضروری است پیشنهادهای لازم و نتایجِ پیگیری و اجرای پیشنهادهای قبلی گزارش گردد.
- تبصره دو:
رونوشت گزارشات واحد حسابرسی داخلی پیرامون گزارش های مورد درخواست مدیرعامل، به کمیته حسابرسی و هیأت مدیره ارسال شود.
- بند نه:
اطلاع‌رسانی منظم به کمیته‌ی حسابرسی در خصوص موضوعات نوین اثرگذار بر انجام بهتر حسابرسی داخلی،
- بند ده:
ارایه فهرستی از اهداف کمی عملیاتی و نتایج تحقق یافته به کمیته حسابرسی،
- بند یازده:
همکاری درفرآیند رسیدگی به فعالیتهای مشکوک به تقلب در شرکت (و یا فعالیتهای پولشویی) و هشدار به موقع و مناسب به مدیریت شرکت و کمیته حسابرسی (و یا مسئول مبارزه با پولشویی)،
- بند دوازده:
مد نظرقراردادن دامنه رسیدگی‌های حسابرسان مستقل و ارتباط و همکاری با آنان به منظور انجام حسابرسی بهینه شرکت با هزینه معقول و نیز ارایه اطلاعات و مستندات دال بر فعالیتهای پولشویی به حسابرس مستقل شرکت طبق مقررات،
- بند سیزده:
فرهنگ‌سازی از طریق اطلاع‌رسانی مناسب به سایر کارکنان شرکت در خصوص حسابرسی داخلی و ماهیت ارزش‌افزایی آن.
- فصل چهار - پاسخگویی:
- ماده هفت:
مدیر واحد حسابرسی داخلی، در چارچوب این منشور، باید در موارد زیر به کمیته حسابرسی و هیأت مدیره پاسخگو باشد:
- بند یک:
انجام برنامه سالانه مصوب هیأت‌مدیره،
- بند دو:
ارزیابی سالانه کفایت و اثربخشی فرآیندهای شرکت در مورد کنترل فعالیتها و مدیریت ریسک با توجه به ماموریت و دامنه عملیات،
- بند سه:
گزارش موارد با اهمیت در خصوص فرآیندهای مربوط به کنترل فعالیتهای شرکت و شرکت‌های فرعی شامل فرصت‌های بهبود بالقوه در فرآیندهای مزبور،
- بند چهار:
ارایه اطلاعات دوره‌ای در خصوص وضعیت و نتایج برنامه سالانه حسابرسی داخلی و کفایت منابع تحت اختیار،
- بند پنج:
فراهم کردن امکان انجام سایر فعالیتهای نظارتی و کنترلی (مانند مدیریت ریسک، رعایت مقررات، الزامات قانونی، امنیت اطلاعات، اخلاق حرفه‌ای، و حسابرسی مستقل) و هماهنگی با آنها،
- بند شش:
تدوین و پیاده‌سازی برنامه تضمین و ارتقای کیفیت جهت کسب اطمینان معقول از انجام با کیفیت فعالیتهای حسابرسی داخلی،
- بند هفت:
انجام سایر الزامات مصوب هیأت‌مدیره در چارچوب وظایف حسابرسی داخلی علاوه بر الزامات این منشور.
- فصل پنج - استقلال، بی طرفی و مراقبت حرفه ای:
- ماده هشت:
به منظور کسب اطمینان از مستقل بودن حسابرسان داخلی، واحد حسابرسی داخلی مستقیما زیر نظر کمیته حسابرسی فعالیت می نماید و مدیر آن به پیشنهاد کمیته حسابرسی توسط هیأت مدیره منصوب می شود. افزون بر این گزارشهای حسابرسان داخلی در اختیار هیأت مدیره و کمیته حسابرسی قرار می‌گیرد.
- ماده نه:
مدیر و کارکنان حسابرسی داخلی باید:
- بند یک:
در تعیین حدود رسیدگی، انجام رسیدگی‌ها، ارایه پیشنهادها و گزارش نتایج از استقلال حرفه‌ا برخوردار باشند، نگرشی بیطرفانه داشته باشند و از تضاد منافع بپرهیزند،
- بند دو:
زمان اجرای حسابرسی داخلی را با هماهنگی مدیریت واحدهای مورد رسیدگی تنظیم کنند، مگر در موارد استثنایی که رسیدگی بدون اعلام قبلی از ضروریات حسابرسی داخلی است،
- بند سه:
شواهد جمع آوری شده، کاربرگ‌های پشتوانه، پرونده‌ها و یافته‌های حسابرسی داخلی را محرمانه تلقی نمایند،
- بند چهار:
یافته‌ها و پیشنهادهای حسابرسی داخلی را با توجه به ماهیت، اهمیت و پیامد آن، متناسب با سطوح مدیران یا کارکنان در میان گذارند،
- بند پنج:
مراقبت حرفه ای معقول مورد انتظار را اعمال نمایند.
- فصل شش - استانداردها و آئین رفتار حرفه ای حسابرسی داخلی:
- ماده ده:
حسابرسان داخلی در انجام حسابرسی داخلی باید استانداردهای داخلی لازم‌الاجرا و آیین رفتار حرفه‌ای حسابرسان داخلی و در نبود استانداردهای موردنیاز، استانداردهای بین المللی حسابرسی داخلی را رعایت نمایند.
